Literatura e përcakton psikozën si një crregullim madhor, ku të menduarit, emocionet, komunikimi dhe sjellja janë aq shumë të demtuara sa që kjo ndërhyn në mënyrë të rëndësishme në kapacitetin e personit për të plotësuar kërkesat e zakonshme të jetës së përditshme. Termi psikozë përcakton një lloj të crregullimit psikiatrik që shkakton ndryshime në perceptimin ose interpretimin e realitetit. Sëmundja shfaqet në shqetësime të rënda të kujtesës, vëmendjes, arsyetimit, afektivitetit dhe sjelljes.Psikoza gjithashtu mund të shkaktojë kriza hallucinatore dhe/ose delirium (DSM 5).

Simptomet e Psikozës

Fillimi i simptomave të psikozës shpesh quhet një episod psikotik.

Edhe pse psikoza shfaqet në një mënyrë unike për secilin person, në varësi të rrethanave, është e mundur të theksohen katër simptoma kryesore të lidhura me një episod psikotik:

• Halucinacione: shikimit: shikimi i ngjyrave, formave ose njerëzve; të dëgjimit, dëgjimit të zërave ose tingujve të tjerë; prekjes, perceptimit të ndjesive të prekshme në mungesë të stimujve të vërtetë: të nuhatjes, nuhatjes së diçkaje që nuk e nuhat askush tjetër; e shijes, ndjenja e shijes së diçkaje edhe kur goja është bosh.
• Deluzionet janë besime të rreme që nuk mbështeten nga prova, ose mbahen pavarësisht nga provat kontradiktore. Mendimi i çuditshëm është relativisht i zakonshëm në popullatën e përgjithshme me rreth një e katërta e njerëzve që besojnë se kanë fuqi të veçantë dhe një i tretë që beson në telepatinë. Tipari dallues midis të menduarit të çuditshëm dhe iluzioneve të plota është shkalla me të cilën ato ndikojnë në funksionim. Lloji më i zakonshëm i deluzioneve është mashtrimi persekutues, ku një person beson se një individ, organizatë ose grup po përpiqet t’a dëmtojë atë. Të metat e tjera përfshijnë iluzionet e referencës (besimet që një stimul i veçantë ka një domethënie të veçantë që i drejtohet mbajtësit të besimit), mashtrimet madhore (mashtrimet që një person ka një fuqi apo rëndësi të veçantë), transmetimi i mendimit (besimi se ato mendime janë të dëgjueshme) dhe futje mendimi (besimi se ato mendime nuk janë të tyre). DSM-5 karakterizohet nga disa mashtrime të “çuditshme” në qoftë se ato janë të padukshme, ose janë të papërputhshme brenda kontekstit kulturor.
• Mendime të corganizuara:(njerëzit me psikozë shpesh kanë modele mendore të hutuara, të shtrembëruara dhe të shqetësuara): të folurit shpejt dhe vazhdimisht; kalimi nga një temë në tjetrën në mes të një fjalie; humbja e fillit logjik,
• Ndërprerjet e papritura në bisedë ose aktivitete; mungesa e vetëdijes për të qenë i sëmurë.

Kur ndodh episodi psikotik, personi shpesh nuk është në dijeni se halucinacionet e tij nuk janë të vërteta dhe mund të përjetojnë ndjenja frike ose stresi.

Shkaqet e psikozës

Psikoza mund të shkaktohet nga disa lloje faktorësh: shkaqe psikologjike, sëmundje fizike, abuzim me substanca, droga dhe ndryshime në tru.

Shkaqet psikologjike përfshijnë skizofreninë: sëmundja mendore që shkakton halucinacione dhe delirium; çrregullimi bipolar: luhatje jonormale (euforia e alternuar me depresionin) në gjendjen shpirtërore dhe funksionimin e subjektit; forma të rënda të stresit ose ankthit; forma të rënda të depresionit: një ndjenjë e vazhdueshme trishtimi; depresioni pas lindjes që mund të prekë nënat e reja disa javë pas lindjes së fëmijës së tyre; çrregullime të gjumit. Lloji i ndryshëm i shkakut psikologjik shpesh mund të përcaktojë llojin e episodit psikotik që do të ndodhë.

TERAPIA

Terapia për psikozën kërkon një kombinim të barnave antipsikotike, të cilat janë të dobishme në lehtësimin e simptomave, dhe terapive psikologjike (sistemike relacionale, njohëse-sjellëse, familjare), të cilat mund të jenë një ndihmë e vlefshme në zvogëlimin e intensitetit të krizave dhe gjendjeve të ankthit të shkaktuara nga psikozë.Mbështetja sociale dhe ndërhyrja me anëtarët e familjes që duhet të mbështeten në menaxhimin e sëmundjes së të dashurit të tyre, nuk duhet të mungojnë.